آموزه‌هاي قرآني براي مسأله¬ی مهمان نوازي و آداب آن از مهماني‌هايي گزارش داده است كه برگرفته از سنت و سيره پيامبران بويژه حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) است. خداوند متعال در قرآن خبر از ميهمانان ابراهيم ( عليه السلام ) و طريقه‌ي برخورد با آن را بيان كرده: «هَلْ أَتَاکَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُکْرَمِينَ‌ … ». (ذاريات، 26-24 ).
و از جمله وظايف ميزبان تهيه غذاي مناسب براي ميهمان است. حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) گوساله‌اي فربه‌اي را مي‌كشد و از گوشت آن براي مهماني استفاده مي¬كند كه اين امري پسنديده و از روي سخاوت در مهمان نوازي مي‌باشد.
رسول خدا( صلي الله عليه و آله ) مي‌فرمايد: «برترين شما كسي است كه اهل احسان بوده و مهمان نواز باشد». (متقي¬هندي،1401، ج5، ص683 ).
فاطمه ( سلام الله عليها ) مهمان نوازي نمونه، در ميان زنان عالم است كه در عين تنگدستي و با روحيه‌ي ايثار از ميهمانان شوهر پذيرايي مي‌كرد.
به عنوان نمونه نقل شده است كه مرد گرسنه‌اي در مسجد مدينه اظهار داشت: اي مسلمانان! از گرسنگي به تنگ آمده‌ام، مرا ميهمان كنيد. در اين هنگام پيامبر ( صلي الله عليه و آله ) فرمود: چه كسي حاضر است كه اين مرد را امشب ميهمان كند؟
حضرت علي ( عليه السلام ) گفتند: من اي رسول خدا ( صلي الله عليه و آله ).
وقتي حضرت او را با خود به خانه برد از فاطمه ( سلام الله عليها ) پرسيد: آيا در منزل چيزي داريم؟ ميهمان گرسنه‌اي را همراه آورده‌ام.
فاطمه( سلام الله عليها ) فرمود: چيزي جز به اندازه‌ي خوراك دختر بچه‌اي نداريم اما امشب ميهمان را بر خود مقدم مي‌داريم. (مجلسي، 1403، ج36، ص59) اين نكته قابل تأمل است كه فاطمه ( سلام الله عليها ) چگونه خود و بچه‌هايش گرسنه مي‌خوابند و از مهمان شوهر پذيرايي مي‌كند و آبروي شوهر و خانواده را حفظ مي‌نمايد.

فاطمه زهرا ( سلام الله عليها ) محيط خانه را بسيار بزرگ و حساس مي‌دانست و آن را كارخانه‌ي بزرگ انسان¬سازي و دانشگاه مهم تمرينات نظامي و درس فداكاري مي‌شمرد و مي‌دانست كه تربيت شدگان اين مدرسه هر درسي را كه بياموزند در ميدان بزرگ اجتماع به مرحله‌ي ظهور و بروز خواهند آورد. (نيلي پور، 1377، ص88).
خداوند متعال در قرآن زن را به كشتزاري تشبيه نموده: « نِسَاؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ» ( بقره، 223).
و در آيه‌اي ديگر مي‌فرمايد: «وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذِي خَبُثَ لاَ يَخْرُجُ إِلاَّ نَکِداً … » (اعراف، 58) «سرزمين پاك محصول پاك مي‌دهد و سرزمين بد محصول بد مي‌دهد».
اگر با ديد وسيع به اين آيه بنگريم شايد بتوان يكي از مصاديق سرزمين پاك را كه محصول پاك مي‌دهد خانواده پاك (مادر پاك و نمونه) بدانيم. ( قرائتي، 1383، ج4، ص87).
بر اساس اين تفسير فاطمه ( سلام الله عليها ) بعنوان مادري نمونه است كه از دامن پاك و مطهر او فرزنداني همچون امام حسن و امام حسين ( عليهما السلام ) پديد آمدند كه منبع فيض و منشأ نور الهي هستند. آن حضرت فرزندانش را اينگونه تربيت كرده است. او امام حسن ( عليه اسلام ) را چنان تربيت نمود كه به خاطر مصالح اسلام و مسلمانان مهر سكوت بر لب زند و بوسيله صلح با معاويه به گوش مسلمانان برساند كه اسلام تا سرحد امكان صلح را بر جنگ مقدم مي‌دارد. همچنين امام حسين ( عليه السلام ) را چنان تربيت كرد كه در راه اسلام جان خود و عزيزانش را فدا كند و در صحراي تفتيده‌ي كربلا آن¬گاه كه بر نيزه‌ها تكيه داده فرياد مي‌زند: هيهات كه زير بار ذلت بروم. من شهامت، حرّيت و كرامت خود را مرهون پاكدامني و طهارت مادرم زهرا مي‌دانم. ( خوارزمي، 1428، ج2، ص10).
او همچنين به زينب( سلام الله عليها ) درس فداكاري و شجاعت داد تا تحت تأثير دستگاه بيداد يزيد قرار نگيرد و با سخنانش ستمگري¬هاي يزيد را افشا نمايد. (نيلي پور، 1377، ص88).

تعليم و تعلم از مهمترين امور سعادت آفرين براي بشر است. در سايه تعليم بود كه انسان مسجود فرشتگان شد و در سايه تعلم است كه انسان مي‌‌تواند ديگران را رشد دهد و از زكات علم خود بهره‌مند گردد.
ارزش علم و دانش آنقدر بالاست كه خداوند به قلم و آنچه از دانش و علوم مي‌نگارد سوگند مي‌خورد و بر اهميت آن تاكيد مي‌ورزد. «وَ الْقَلَمِ وَ مَا يَسْطُرُونَ‌« (قلم، 1).
بنابراين بر مؤمنان است كه از خداوند طلب علم كنند. «قُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْماً» (طه، 114).
رسول خدا ( صلي الله عليه و آله ) درباره‌ي ارزش علم آموزي به كودك مي‌فرمايد: آنچه كودك نورس به ذهن مي‌سپارد مانند نقشي است كه برسنگ مي‌نهند … . (احمديان، 1386، ص 418، ح1385)
خانه فاطمه ( سلام الله عليها )، خانه علم و محل ورود و خروج ملائكه است و در مقام علمي حضرت همين بس كه ايشان دخت مدينه العلم و همسر باب العلم و ام¬العلوم مي‌باشد. ايشان مصداق آيه «يُؤْتِي الْحِکْمَةَ مَنْ يَشَاءُ وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً کَثِيراً» (بقره، 269) است. « [ خدا ] به هر كس كه بخواهد حكمت مى‏بخشد و به هر كس حكمت داده شود، به يقين، خيرى فراوان داده شده است».
بنابراين فرزنداني كه در چنين مكتب علمي تربيت شده‌اند از نظر علمي بي‌نظيرند.
از جلوه‌گاه‌هاي تربيت علمي فرزندان به دست فاطمه( سلام الله عليها ) وجود روايات بسياري است كه در مجامع روايي آمده است. به يك نمونه از آن اشاره مي‌شود:
فاطمه( سلام الله عليها ) كودكانش را به محضر رسول خدا ( صلي الله عليه و آله ) مي‌فرستاد تا از دريای دانش و معرفت متصل به وحي و علم مطلق الهي رسول خدا ( صلي الله عليه و آله ) استفاده برند و از آنان مي‌خواست كه آنچه را آموخته‌اند بازگو كنند.
امام حسن مجتبي ( عليه السلام ) هفت ساله بود كه در جلسات علمي و ديني رسول خدا ( صلي الله عليه و آله ) شركت مي‌كرد و آنچه را از وحي بيان مي‌نمود را به خاطر مي‌سپرد. آنگاه به حضور مادرش زهرا ( سلام الله عليها ) مي‌آمد و آنچه را شنيده بود براي مادر بزرگوارش فاطمه ( سلام الله عليها ) بازگو مي‌كرد و چون حضرت علي( عليه السلام ) به خانه مي‌آمد، فاطمه( سلام الله عليها ) آنها را براي آن جناب بيان مي‌نمود. حضرت علي ( عليه السلام ) مي‌پرسيد: اينها را از كجا دريافت كردي؟ مي¬گفت: از «پسرت حسن ( عليه السلام ) ». (مجلسي، 1403، ج43، ص238).
كه به يك نمونه از سيره تربيتي علمي حضرت مي‌توان به نكاتي پيرامون آن اشاره نمود:
1 . فاطمه زهرا( سلام الله عليها ) به ما ياد دادند كه با كودكان خود گفتگوهاي علمي يا مباحثه داشته باشيم.
2 . از كودك مي‌توان استفاده علمي برد.
3 . كودكان را بايد تشويق به نطق نمود.
4 . اين عمل زهرا ( سلام الله عليها )، تمرين براي تقويت بيان و تسلط براي سخن حق و علمي گفتن است.
5 . اين عمل زهرا( سلام الله عليها ) يعني بخشي از زندگي را تبديل به مدرسه نمودن و معلم و شاگرد شدن اعضای خانواده.
6 . اين عمل دانش فرزند را تقويت نموده و بالا مي‌برد.
7 . پس از اين روايت معلوم مي‌شود كه فرزندان با مادران راحت‌تر هستند لذا مادران هم بايد بيشتر به جنبه‌هاي تربيتي فرزندانشان بپردازند. (نيلي پور، 1377، ص59 ).

از جمله روش¬هاي تربيتي فاطمه( سلام الله عليها ) نوع دوستي او بوده كه در برابر چشمان تيزبين فرزندانش به مردم كمك مي‌كرد و خود گرسنه مي‌ماند، ولي ديگران را سير مي‌نمود . (همان ، ج41، ص34).
«وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً» (انسان، 8).
«و هم بر دوستي به فقير و اسير و طفل يتيم طعام مي‌دهند».
اين آيه نشان بارز اين واقعيت است و اينكه شان نزول آن در مورد خانواده فاطمه ( سلام الله عليها ) مي‌باشد.
جاي شك نيست آن حضرت نه تنها در مسايل اقتصادي و رفع مشكلات روزمره‌ي مردم پيشگام بود، حتي از نظر اخلاقي و عواطف انساني و ارشاد و هدايت مردم نيز به كمك آنان مي‌شتافت و مصالح مردم را پيگيري مي‌كرد. در حقشان دعا مي‌نمود و از اين طريق فرزندان خويش را به چنين عواطف اسلامي و انسان ساز پرورش مي‌داد.
حضرت امام حسن ( عليه السلام ) مي‌فرمايند: «شبي مادرم را ديدم كه تا صبح به عبادت مي‌پرداخت و مرتب مومنين و ديگران را دعا مي‌كرد، ولي در حق خود ساكت بود. از علت آن پرسيدم فرمود: اول همسايه و ديگران، سپس خودمان». (مجلسي، 1403، ج43، ص81).
تمام فرزندان بزرگوار آن حضرت تمام هستي خود را براي پيشرفت و تكامل انسانيت فدا كردند و اگرچه امام حسين( عليه السلام ) سه بار اموالش را با فقرا تقسيم نموده و دوباره خلع يد كرده است. در دامان پر مهر و انسان ساز مادرش فاطمه ( سلام الله عليها ) پرورش يافته … «خَرَجَ من مالِهِ مرََتَيْنِ و قاسَمَ اللهَ ثَلاثَ مراتِ مالَهُ» (ابن‌ابي‌الحديد، 1378، ج16، ص10).

قرآن کریم کتاب هدایت است «ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم » که توسط مفسران الهی که دارای علم لدنی و عصمت هستند روشن و آشکار می‌شود «ولا رطب و لایابس الا فی کتاب مبین».
همچنین پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) هم هدایت انسان‌ها را مزد رسالت خود قرار داده که سود هدایت آن به خود انسان می‌رسد؛ ولی چون او رحمه للعالمین است از هدایت انسان‌ها به مزد خودش تعبیر نموده است.
وچنانچه فاطمه ( سلام الله علیها ) پاره‌ی تن پیامبر است پس باید با تأسی به محبوبه رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) این راه هدایت را به آسانی سیر نمود.
راه فاطمه( سلام الله علیها ) ، راه هدایت و سفینه النجاه و راه قرآن است.
راهی که تنها راه دیروز نبوده و نیست بلکه راه امروز و هر روز است.
راه فاطمه ( سلام الله علیها ) ، راه فطرت است و در همه جای جهان قابل اجرا و عملی است.
راه فاطمه ( سلام الله علیها ) ، محور درس‌هاست و زنان جامعه باید با الگو پذیری از این الگوی حسنه، درس اخلاص و بندگی، خوف و خشیت از خداوند، ایثار و نوع¬دوستی و عفت و حجاب … بگیرند.
و درس رفتار با والدین و رفتار با همسر و فرزندان خود را از ایشان فرا گیرند.
و در زندگی فردی و خانوادگی و اجتماعی خود نیز پیروان خوبی برای آن حضرت باشند.