ژئوتوريسم
ژئوتوريسم گردشگرى آگاهانه و مسئولانه در طبيعت با هدف تماشا و شناخت پديده ها و فرآيندهاى زمين شناختى و آموختن نحوه شکل گيرى و سير تکامل آنهاست. نکاتى که در اين تعريف بايد مورد توجه قرار گيرند: آگاهانه: يک ژئوتوريست با هدف مشخص و برنامه قبلى به يک منطقه مسافرت مى کند. در واقع او مى داند که از اين بازديد چه انتظارى دارد و چه خواهد ديد او از موضوع مورد بازديد شناخت کلى دارد. مسئولانه:
ژئوتوريست به ارزش وحساسيت پديده هاى زمين شناختى آگاه است. و در هنگام استقرار در منطقه و بازديد از وارد نمودن هرگونه آسيب به آنها و طبيعت بيرون خوددارى کرده ود يگران را نيز از اين کار باز مى دارد .
طبيعت فعاليت هاى ژئوتوريستى در محيط طبيعى انجام مى شود .بازديد از موزه هاى علوم زمين به تنهايى نمى تواند يک فعاليت ژئوتوريسمى باشد و بيشتر يک فعاليت تکميلى در کنار ژئوتوريسم به حساب مى رود. البته بازديد از سايت هاى فسيلى در شمار فعاليت هاى ژئوتوريسمى به حساب مى آيد. پديده هاى زمين شناختى حاصل عملکرد فرايندهاى گوناگونى است که در طول تاريخ زمين شناختى وزمين ريخت شناسى(ژئوموروفولوژيک) موضوع مورد علاقه وتوجه ژئوتوريسم است.
آموزش:
يکى از اهداف ژئوتوريسم آموزش مفهوم هاى پايه علوم زمين به همگان به ويژه کودکان ونوجوانان است آشنايى با پديده هاى زمين شناختى و ارزش آنها موجب احساس نزديکى بيشتر با زمين وطبيعت و افزايش حس مسئوليت فردى واجتماعى افراد نسبت به حفاظت از اين پديده ها خواهد شد . پيش از اين به دليل نو بودن موضوع ژئوتوريسم عدم ارائه تعريف دقيق از آن و نبود منابع ومستندات تدوين شده اين نوع گردشگرى (بوم گردى) در نظر مى گرفتند.حقيقت اين است که هر دو رشته گردشگرى (ژئوتوريسم و اکوتوريسم ) زيرمجموعه اى از توريسم وابسته به طبيعت Nature) (based tourism به شمار رفته و زيرشاخه يکديگر نيستند. تفاوت بزرگ اين دو اين است که اکوتوريسم بيشترين توجه را به موجودات زنده ومحيط هاى زندگى (گياهى وجانورى) معطوف مى دارد (همانگونه که نام آن وارتباطش با اکوسيستم و اکولوژى آن بر مى آيد). اما ژئوتورييسم به پديده هاى زمين شناختى وزمين ريخت شناسى پرداخته و در واقع با طبيعت بيجان وسير تحولى آن سروکار دارد .حتى در مواردى که ژئوتوريسم موضوع فسيل ها را مورد نظر قرار مى دهد-به يک موجود اکنون غير زنده - يا سنگ(سنگواره)توجه کرده است هر چند که اين سنگ خواستگاه زنده داشته است. البته موضوع سنگواره ها پل ارتباطى بين دانش زمين شناسى، زيست شناسى و آب وهوا شناسى ديرين است.
براى جداسازى ژئوتوريسم واکوتوريسم مثال زير مى تواند تفاوت ها را به روشنى بيان نمايد:
رشته هايى مانند کوه نوردى تپه نوردى از زيرمجموعه هاى اکوتوريسم هستند اما هدف وفعاليت اکوتوريسم ها و ژئوتوريست ها در اين بخش از طبيعت انجام مى دهند يکسان نيست .براى يک ژئوتوريست ، هدف کوهنوردى يا تپه نوردى نيست و سفر به اينگونه جاها براى شناخت ومطالعه خود پديده (کوه ، تپه، دره و…)و چگونگى پيدايش وساختار آن است. اين در حالى است که يک اکوتوريست براى کوهنوردى ورزشى يا تفريحى، بازديد از چشم اندازها وتماشاى گياهان و جانوران هدف هايى اين گونه ، به طبيعت سفر مى کند.
به طور کلى ژئوتوريسم نوعى گردشگرى طبيعى بر پايه دانش زمين شناسى است .
راس داولينگ و ديويد نيوسام در کتاب ژئوتوريسم (2006) آشکارا ژئوتوريسم را گردشگرى زمين شناختى و (نه گردشگرى جغرافيايى) دانسته اند. همچنين در خلال نخستين کنفرانس جهانى ژئوتوريسم (فريمانتل استراليا 2008) در روز پايانى کنفرانس ، گفتگوهاى پردامنه اى در مورد پيوستگى ژئوتوريسم با دانش زمين شناسى و جغرافيا بين کارشناسان و شرکت کنندگان پيش آمد که پس از پايان ديدگاه هاى گوناگون دانش زمين شناسى از آن رو که فرآيندها و پديده هاى زمين شناختى بيشتر و گسترده ترى را در مقايسه با جغرافيا (ژئومورفولوژى/ زمين ريخت شناسى) زير پوشش مى گيرد، به عنوان پيوسته ترين رشته علمى با زمين ريخت شناسى ) زير پوشش مى گيرد، به عنوان پيوسته ترين رشته علمى با ژئوتوريسم پيشنهاد شد. همچنين همگان به اين هماهنگى رسيدند که تعريف پيشين ژئوتوريسم از سوى انجمن ملى جغرافياى آمريکا(نشنال جئوگرافى) با آنچه اکنون در ديگر جاهاى جهان به کار مى رود يکسان نبوده و نمى تواند به عنوان مفهوم ژئوتوريسم به کار رود. اين تعريف تنها در آمريکا و با توجه به ويژگى هاى مورد نظر آن کشور کاربرد دارد . شايان ذکر است که اين هماهنگى با حضور چند تن از نمايندگان سرشناس ژئوتوريسم کشور آمريکا بدست آمد. ژئوتوريسم اصلى ترين فعاليتى است که در محدوده يک ژئوپارک انجام مى شود. اما مى تواند در خارج از اين محدوده يعنى در يک ژئوسايت منفرد نيز صورت پذيرد. ترانشه جاده ها و ديواره ها از ديگر مواردى هستند که مى توانند پديده هاى زمين شناختى را دربرداشته ونمايش دهند. اين گونه موارد که حالتى کم وبيش خطى دارند را نمى توان ژئوسايت در نظر گرفت. عنوان ژئوتوريسم مسير يا مسير ژئوتوريسمى براى اينگونه موارد بکار مى رود.
ژئوتوريست ها معمولاً گردشگرانى قانع هستند که به دنبال هتل هاى لوکس وشرايط بسيار عالى خدماتى نيستند. آنها مى توانند به راحتى در چادر و در شرايط ابتدا زندگى کنند، مسيرهاى طولانى وسخت را پيمايش کنند وبيشترين ارتباط ونزديکى را با طبيعت داشته باشند. اين يکى از مزيت هاى ژئوتوريسم به شمار مى رود و نشان مى دهد که اينگونه از گردشگرى اين رويداد و اين هماهنگى ، يکى از اهداف و آرمان هاى تشکيل ژئوپارک ها نيز بوده است .
