يكي از بارزترين مصداق عبادت ، مؤثرترين و سازنده‌ترين عمل عبادي كه خداوند در تربيت ديني اعضاي خانواده و فرزندان بر آن تاكيد كرده نماز است. (عيسي زاده، 1391، ص 136) كه ائمه اطهار ( عليهم السلام ) ، بالأخص مادر بزرگوارشان حضرت فاطمه( سلام الله عليها ) با نماز و عبادت‌هاي مكرر خود در خانه نوعي تمرين عملي و ارائه الگو به فرزندانش است كه ذهن آماده آنها را به خود جلب مي‌كند.

فاطمه( سلام الله عليها ) با ايجاد فضاي مناسب ديني و معنوي در محيط خانواده بر اخلاق و رفتار و سرنوشت فرزند نقش آفريني مي‌كند. ايشان محيط خانواده را محيطي معنوي و مانوس با دعا و نماز و تلاوت قرآن و مناجات مي‌دانست كه فرزندان پرورش يافته در آن محيط با معنويت و دعا آشنا مي‌شوند و به تدريج، آن خلق و خوي را فرا مي‌گيرند.

دعوت اعضاي خانواده به نماز از تكاليفي است كه خداوند به پيامبر اكرم ( صلي الله عليه و آله ) امر كرده و او را در اين دعوت به صبر و بردباري سفارش نموده است: «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاَهِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْهَا» (طه، 132).

زيرا كه نماز ياد خدا را زنده مي ­ند: «وَ أَقِمِ الصَّلاَهَ لِذِکْرِي» (طه، 14).

در آيه‌اي ديگر خداوند متعال از حضرت ابراهيم ( عليه السلام ) به سبب دعا براي اقامه نماز از سوي فرزندانش، به نيكي ياد كرده است. «رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَهِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَ تَقَبَّلْ دُعَاءِ» (ابراهيم، 40).

«اي پروردگار من، مرا برپا دارنده‌ي نماز قرار ده و نيز فرزندانم [ برپا دارندگان نماز قرار ده ]. و اي پروردگارم دعاي مرا بپذير».

دخت گرامي رسول خدا ( صلي الله عليه و آله )  بر اين مطلب تاكيد داشت كه بچه‌ها را از كودكي به انجام تكاليف فرا خواند و آنان را به خدا پيوند دهد و بذر محبت و ارتباط با معبود را در كام آنان بيفشاند تا انجام تكاليف براي آنان نه تنها رنج و مشقتي نداشته باشد بلكه با شوق و اشتياق به استقبال آن بروند.

بر اين اساس فاطمه (سلام الله عليها ) فرزندان خود را حتي به شب زنده‌داري عادت مي‌داد. البته او شيوه تربيت را به خوبي مي‌دانست و به گونه‌اي برخورد مي­كرد كه در حد توان و استعداد فرزندان باشد.

آن حضرت، در شب بيست و سوم ماه مبارك رمضان، كودكان خود را به بيداري و نخفتن وادار مي‌كرد. البته ممكن است كسي تعجب كند كه او چگونه بچه‌ها را به اين كار كه حتي براي اشخاص بزرگ هم زحمت دارد، فرا مي‌خواند. آن حضرت در روز، بچه‌ها را مي‌خوابانيد تا كاملاً استراحت كنند و غذاي كمتري به آنان مي‌داد تا بدين­گونه زمينه و موقعيت بهتر و مطلوب‌تري از نظر جسمي و روحي براي شب زنده داري داشته باشند. او به حدي در اين كار قاطع بود كه نمي‌گذاشت احدي از اهل خانه خوابش ببرد و مي‌فرمود: «محروم كسي است كه از بركات شب قدر محروم بماند». (مجلسي، 1403، ج92، ص10).

در همين شبهاست كه در مقابل چشمان فرزندان خود به تهجد، عبادت و دعا برمي‌خاست و روحيه‌ي عبادت و دعا را در آنها تقويت مي‌كرد. بهترين گواه كلام نوراني فرزندش امام حسن مجتبي ( عليه السلام ) است كه فرموده‌اند: «مادرم فاطمه ( سلام الله عليها ) را ديدم كه در شب جمعه در محراب خود به عبادت برخاسته و تا سپيده صبح در حال ركوع و سجود مي‌بود و براي مومنين و مومنات دعا مي‌فرمود». ( همان، ج43، ص82).

رفتار عبادي حضرت در تربيت ديني فرزندان چنان اثر گذار بود كه فرزند گرانقدرش امام حسين ( عليه السلام ) در ميدان جنگ به تهجد و عبادت مي‌پردازد بگونه‌اي كه يك شب جنگ را به تأخير مي‌اندازد تا بتواند با نماز شب و سحرخيزي وداع كند و در بحبوحه‌ي جنگ و مشكلات از نماز استعانت مي‌جويد. همان­گونه كه خداوند متعال مي‌فرمايد: «اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَهِ». (بقره، 153).

هم­چنین دختر گرانقدرش حضرت زينب ( سلام الله عليها )، در حساسترين شب زندگي‌اش، شب هجران از حسين ( عليه السلام ) و برادرانش تهجد و شب زنده‌داريش ترك نشد.

از فاطمه بنت الحسين ( عليه السلام ) نقل شده كه درباره عبادت شب دهم عمه‌اش زينب ( سلام الله عليها ) فرموده است: عمّه‌ام زينب سلام الله عليها ) همچنان در آن شب در جايگاه عبادت خود ايستاده بود و به درگاه خداي تعالي استغاثه مي‌كرد. (محلاتي، 1368، ج3، ص62 ).

باز امام سجاد ( عليه السلام ) در اين خصوص فرموده است: «همانا عمّه‌ام زينب ( سلام الله عليها ) همه نمازهاي واجب و مستحب خود را در طول مسير ما از كوفه تا شام ايستاده مي‌خواند، اما در برخي منازل نماز را نشسته مي‌خواند و اين هم به خاطر شدت گرسنگي و ضعف او بود». (همان).

در اين جملات صحبت از اداي تكليف نيست بلكه سخن از عشق به عبادت و نماز است. بدرستي كه فاطمه( سلام الله عليها ) و فرزندانش مصداق آيه «قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَ نُسُکِي وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» (انعام، 162) هستند.