الف: وظایف 1.پاك‌سازی درون از صفات پلید و زیور دادن آن به اخلاق نیك؛ این امر در هر زمان واجب است، اما در زمان غیبت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چون درك فضیلت و قرار گرفتن در عداد اصحاب آن حضرت، بستگی به این خصوصیات اخلاقی (خودسازی) دارد. تهذیب نفس و خودسازی از مسائلی است كه یك سالك الی الله باید به آن توجه داشته باشد؛ چرا كه اهمیت و ارزش آن به قدری زیاد است كه خداوند می‌فرماید: هركس نفس خود را تزكیه كند، به یقین رستگار شده است و نومید و محروم گشت آن كه نفس خود را به گناه آلوده ساخت.1 امام صادق علیه السلام در همین سوره به مردم دوران غیبت، اعم از زن و مرد می‌فرماید: «هركس دوست می‌دارد كه از اصحاب حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد باید منتظر باشد و دراین حال (انتظار) به پرهیزكاری و اخلاق نیكو رفتار نماید.»2پس یكی از چیزهایی كه هر انسانی، اعم از زن و مرد را به رستگاری و كمال حقیقی می‌رساند، پاك‌سازی روح و جان از صفات رذیله و جای‌گزین نمودن صفات پسندیده است. پس یك زن اولاً، به عنوان یك شخصیت انسانی (زن)، ثانیاً، به منزلة یك مادر و همسر و ثالثاً، به مثابه تربیت كننده و منتظرساز، روحی سلحشور و جهادگر می‌خواهد. منتظر مسلح، وقتی می‌تواند در ركاب امام، نقش‌آفرینی كند كه برای او پیروزی یا شهادت یكسان باشد و این روح مجاهدت وسلحشوری، مربوط به تمام افراد، از جمله زنان بوده كه از ابتدا تا كنون، اثرات زیادی از خود به جا گذاشته‌اند.

2.آمادگی؛ آمادگی همیشگی، جوهر اصلی انتظار و وظیفة حتمی منتظران است. كسی كه منتظر ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است، باید آمادگی داشته باشد، نظیر: پیراستگی و پاك زندگی كردن، صادق بودن در اعتقاد وعمل، توانایی روحی و جسمی برای جهاد و مبارزه در ركاب مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف. كسی كه بخواهد جزء یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد، باید روح جهاد و مبارزه با باطل را در زمان غیبت تجربه كند. در احادیث، منتظر و یاور امام عجل الله تعالی فرجه الشریف كسی است، كه در زندگی منتظرانة خود، آماده و به مرتبة ایثار جان و مال در راه خدا رسیده باشد. هم چنین، در راه استقرار دین و نجات مظلومان، گام بردارد و برای یاری كردن نهضتی كه می‌خواهد ریشة ظلم را در جهان بر كند و عدل را جای‌گزین كند، بی صبرانه منتظر جهاد باشد. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: باید هر یك از شما برای خروج قائم، اسلحه آماده كند. چون وقتی خداوند ببیند كسی به نیت یاری مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، اسلحه تهیه كرده است، امید می‌رود خداوند عمر او را دراز كند، تا ظهور را درك كند، و از یاوران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد.3بنابراین همه عاشقان (زن و مرد) باید خود را آمادة ظهورش كنند و دیگران را نیز آماده پذیرش دولت او كنند، و این مسئولیت خطیر و بزرگ بر دوش همة عاشقان، از جمله زنان است. طبق آن چه كه خداوند از زن سخن گفته و در روایات به میان آمده است، او می‌تواند با حفظ ارزش‌های دینی و اخلاقی، خود را برای حضور در دولت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، مهیا سازد و با نقش خود در خانه و جامعه، تمام انسان‌های عاشق را آماده و مهیا برای ظهور دولت یار كند.

3. دین داری؛ پیامبر اكرم صل الله علیه و آله و سلم فرمودند:‌ای علی بدان كه شگفت انگیزترین مردم از جهت ایمان و عظیم‌ترین آنها از روی یقین مردمی اند كه در آخرالزمان خواهند بود. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم را ندیده اند و محبت امام عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز از آنان محجوب است، اما به سیاهی كه بر سفیدی رقم خورده است، ایمان آورده‌اند.4موفقیت در این آزمایش، احتیاج به بینشی دارد كه انسان دین دار می‌تواند در پرتو آن در برابر تحریف‌ها و شبهه‌ها و تردیدها، خود را حفظ نماید و با هیچ یك از عوامل منحرف كننده خلوص در دین و دین داری به بیراهه نرود. پایداری در دین، در روزگار غیبت، فقط در سختی‌های جسمی و فشارهای مادی، خلاصه نمی‌شود، بلكه فشارهای روحی و معنوی را هم، باید تحمل كرد تا بتوان جزء منتظران واقعی آن امام شد. در انتظار، زیستن و منتظرانه دین داشتن، وظیفه‌ای است كه شریعت اسلام از مؤمنان خواسته است. چشم داشتن به ظهور منجی و حاكمیت دوازدهمین امام، باور به قوام امامت و غیبت رهبری دینی، در پایان زندگی است. عالمان دین بر پایه احادیث معصومین علیهم السلام، انتظار فرج را شاخص بزرگ انسان دین دار، در عصر غیبت دانسته اند و همواره دین داران را به داشتن و دانستن این مهم فرا خوانده‌اند. امام صادق علیه السلام می‌فرماید: خبر دهم شما را به چیزی كه خداوند، عمل بندگان را جز با آن نمی‌پذیرد؟ گفتم آری. امام فرمود: باور به خدای یكتا و بندگی و پیامبری محمّد صل الله علیه و آله و سلم…..و چشم داشتن به ظهور قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف.5دین و دین داری در عصر غیبت به گونه‌ای است كه دین داران در این روزگار به مقام والایی می‌رسند؛ چون انسان دین دار، در صدر اسلام، عقاید و باورهای دینی را از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم می‌گرفت، و تعالیم خالص دین را مستقیماً از مفسّر واقعی وحی، دریافت می‌كرد. رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم را می‌دید، و از راه و روش او الهام می‌گرفت و حق را به آسانی می‌پذیرفت، اما انسان دین دار در این عصر (غیبت) از تمامی دریافت‌های حسّی به دور است و تنها براساس درك عقلی و تاریخی، پیامبر صل الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام را می‌شناسد و به رسالت آنها ایمان می‌آورد. پیامبر صل الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: برادران من كسانی هستند كه پس از شما [اصحاب] زندگی می‌كنند. به من ایمان می‌آورند و مرا دوست می‌دارند و یاری می‌رسانند و مرا تصدیق می‌كنند؛ درحالی كه مرا ندیده‌اند.6پس دین دار بودن در روزگار غیبت، ایمان بیشتری می‌خواهد؛ همان طور كه ایمان به مبدأ و معاد، نیازمند تعقّل و تفكّر است. باور این بصیرت، براساس آیات و روایات، مخصوص افراد به خصوصی نیست، بلكه شامل تمام انسان ها، اعم از زن و مرد است كه در این میان، زنان هم می‌توانند در پرتو بینشی كه از دین و ایمان به غیب دارند، در برابر تحریف ها، و شبهه‌ها و سركوفت‌ها از درون و بیرون حوزه دین، هم چنان دین خود را نگاه دارند و با هیچ یك از این عوامل، خلوص دینی و دین داری در فكر و عمل خود را از دست ندهند.

1.  (قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زكّیها، وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا ) شمس، آیات 10 و9.

2«من سرهُ اَن یكون من أصحاب القائم فلینتظر والیعمل بالورع و محاسن الاخلاق،…».محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ترجمه جواد غفاری (تهران: كتابخانه صدوق، 1363) ص292، ب11، ج16؛ لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، (قم: مؤسسه سیدة المعصومه، 1419ق) ص210.

2. «لیعدَّنَّ أَحدكُم لخروج القائم ولو سهماً فَانَّ الله إذا علِم ذلكَ من نیّته رجوتُ لأن یُنسی فی عمره حتّی یدركه و یكونَ من اعوانه و أنصاره. محمد باقر، مجلسی، بحارالانوار، (بیروت: دارالمعارف للمطبوعات، 1421ق). ج52، ص366.

4. یا علیُّ واعلم اَنَّ اَعجب النّاس ایماناً و اعظمهُم یقیناً قَومُ یكونون فی آخرالزّمان لَم یلحقُوا النّبیّ وحجب عنهم الحجّة فآمنوا بسوادٍ علی بیاضٍ. مجلسی، پیشین، ج21، ص366؛ شیخ صدوق، كمال الدین و تمام النعمه (تهران: كتاب فروشی اسلامیه، 1377)، ج1، ص288، باب26، ح8.

5. اَلا أخبركم بما لا یقبل الله عزوجل من العباد عملاً الاّ به؟ فقلت بلی، فقال: «شهادة ان لا اِله اِلاّ الله و انّ محمداً عبده و رسوله….والانتظار للقائم عجل الله تعالی فرجه الشریف». نعمانی، پیشین، ص200، باب11، ج16؛ صافی گلپایگانی، پیشین، ج3، ص210.

6 «ولكن إخوانی الّذین یأتون مِنْ بَعدكم یؤمنون بی و یحبّونی و ینصرونی و یصّدقُونی و ما رأونی؛ مجلسی، پیشین، ج52، ص132.