«اى اباخالد! براستی (در دوران غیبت) فتنه هایى همچون قطعه هاى شب تار هجوم مى آورد که از آن جز کسانى که خدا از آنها پیمان گرفته رهایى نمى یابد. همانها چراغهاى هدایت و سرچشمه علمند، که خداوند آنها را از هر فتنه تاریک نجات مى بخشد.»

با قامت عصمت و حیا مى آید میلاد عبادت است یعنى سجاد از سوى خدا به سوى ما مى آید[۱]
با بانک مناجات و دعا مى آید از سوى خدا به سوى ما مى آید[۱] از سوى خدا به سوى ما مى آید[۱]

معصومان ـ علیهم السلام ـ هر یک الگوى تامّى براى بشریت بودند. با این حال فرصتهاى زمانى و شرایط محیطى و مکانى، زمینه بروز برخى شیوهها و روشها را به آنها داد. پیامبر اکرم ـ صلى الله علیه و آله ـ در روش حکومت و اخلاق مردمى الگو قرار گرفت، و على ـ علیه السلام ـ شیوه اجراى عدالت و جهاد و صبر و بردبارى را به مردم آموخت و حسین بن على ـ علیهما السلام ـ مکتب جهاد و شهادت و تحمل اسارت را زینت بخشید و حسن بن على ـ علیهما السلام ـ روش صلح با دشمن و تحمل زخم زبانهاى دوستان را به مردم ارائه کرد. و حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ نیز روش دعا و سخن گفتن با خدا و خواستن حاجت از او را به مردم تعلیم نمود. و همین طور آموخت که چگونه با دعا مىتوان مسائل مهم اعتقادى، سیاسى، عاطفى، و روحى را بیان نمود.

آنچه پیش رو دارید، نگاهى است گذرا به برخى کلمات حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ درباره حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ و اهّم دعاهایى که آن حضرت درباره امام زمان ـ علیه السلام ـ ، انتظار آن حضرت، فرج او، دعا براى سلامتى و نصرت او و….فرموده است.

اى آن که عزیز خاطر مایى تو
اى چشم و چراغ عارفان اى سجاد
بیمار نه اى طبیب دلهایى تو
ما خسته عشقیم و مسیحایى تو
بیمار نهاى طبیب دلهایى تو
بیمار نه اى طبیب دلهایى تو[2]

امام سجاد علاوه بر دعاهایى که درباره حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ دارد، کلمات و سخنان نغز و زیبایى نیز درباره مسائل مربوط به آن حضرت بیان نموده است که به نمونه هایى اشاره مى شود:

۱٫ زمان خالى از حجت نیست
———————————
امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «لاتَخْلُو الاَرْضُ الى اَنْ تَقُومَ السّاعَةُ مِنْ حُجَّة وَ لَوْلا ذلِکَ لَمْ یُعْبَدِ اللهُ؛[3] زمین تا روز قیامت خالى از حجت نیست، و اگر حجت الهى نبود، خدا پرستیده نمى شد.»

این حدیث به خوبى نشان مى دهد که در این زمان نیز حجت الهى وجود دارد. منتهى این امام باید معصوم باشد و معرفى شده ازطرف خدا و امامان قبلی، چنان که آن حضرت فرمود: «الامامُ لایکونُ الّا مَعْصُوماً وَ لَیْسَت العِصْمَةُ فى ظاهِرِ الخِلْقَةِ فَیُعْرَفَ بِها وَ کذلِکَ لایَکُونُ الاّ مَنْصُوصاً؛[4] جز معصوم احدى شایسته امامت نیست و چون عصمت یک نشان ظاهرى در خلقت نیست( که همگان) بشناسند، باید امام از طرف خدا (تعیین) و اعلام شود.»

و در خطبه معروف خود در مسجد جامع شام در حضور یزید بن معاویه فرمود: «رسول خدا، و وصى او على ـ علیه السلام ـ ، سید الشهداء (حمزه)، جعفر طیار، دو سبط این امت و مهدى [این امت] از ماست.»[5]

۲٫ راز غیبت و پنهان بودن ولادت
———————————–
حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «القائِمُ مِنّا یَخفى عَلى النّاسِ وِلادَتُهُ حتّى یَقُولُوا: لَمْ یُولَدْ بَعْدُ، لِیَخْرُجَ حینَ یَخْرُجُ وَ لَیْسَ لِاحد فى عُنُقِهِ بَیْعَةً؛[6] قائم ما، ولادتش از مردم مخفى مىشود تا جایى که مى گویند: هنوز متولد نشده است. تا هنگامى که ظهور مى کند بیعت کسى در گردن او نباشد.»

همچنین درباره مخفی بودن مکان آن حضرت فرمود: «لا یَطَّلِعُ عَلی مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلِیٍّ وَلاغَیْرِهِ اِلّا الَّذی یَلی اَمْرَهُ؛[7] هیچ کس از دوست و غیر دوست از اقامتگاه او مطّلع نمی شود، به جز کسی که متصدّی خدمتگزاری اوست.»

۳ . غیبت کبرى و صغرى
—————————-
امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اِنَّ لِلْقائِمِ مِنّا غَیْبَتَیْنِ: اِحداهُما اَطولُ مِنَ الاُخرى. اَمّا الاُولى فَسِتَّة اَیّامٍ وَ سِتَّةَ اَشْهُر وَ سِتَّ سَنَواتٍ وَ اَمّا الْاُخْری فَیَطُولُ اَمَدُها حَتّی یَخْرَجَ مِنْ هذَا الْامْرِ اَکْثَرُ مَنْ یَقُولُ بِهِ، فَلا یَثْبُتُ عَلَیْهِ الاّ مَنْ قَوِىَ یَقِینُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ وَ لَمْ یَجِدْ فى نَفْسِهِ حَرَجاً مِمّا قَضَیْنا وَ سَلَّمَ لَنا اَهْلَ البَیْتِ؛[8] براى قائم ما دو غیبت است که یکى از آنها طولانى تر از دیگرى است. اما اولى شش سال و شش ماه و شش روز طول مى کشد و اما دومى به قدرى طول مى کشد که بیشتر کسانى که به غیبت او ایمان داشتند از اعتقاد خود بر مى گردند. فقط کسانى بر اعتقاد خود استوار مى مانند که یقین محکم و شناخت صحیح داشته باشند و سخنان ما بر آنها گران نباشد و تسلیم ما اهل بیت باشند.»

۴٫ فتنه هاى دوران غیبت
—————————-
امام زین العابدین ـ علیه السلام ـ فرمود: «یا اباخالد لَتأتِیَنَّ فِتَنٌ کَقِطَعِ اللَّیْلِ المُظْلِمِ لایَنْجُو الاّ مَنْ أَخَذَ اللهُ مِیثاقَهُ اوُلئکَ مَصابیحُ الهُدى وَ یَنابِیعُ العِلْم یُنْجِیهِمُ اللهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ مُظْلِمَةٍ؛[9] اى اباخالد! براستی (در دوران غیبت) فتنه هایى همچون قطعه هاى شب تار هجوم مى آورد که از آن جز کسانى که خدا از آنها پیمان گرفته رهایى نمى یابد. همانها چراغهاى هدایت و سرچشمه علمند، که خداوند آنها را از هر فتنه تاریک نجات مى بخشد.»

و همچنین فرمود: «مَنْ ثَبَّتَ عَلى وِلایَتِنا فى غَیْبَةِ قائِمِنا أَعطاهُ اللهُ اَجْرَ اَلفَ شَهیدٍ مِثْلِ شُهداءِ بَدْرٍ وَ اُحُدٍ؛ کسى که در زمان غیبت قائم ما ـ علیه السلام ـ بر ولایت ما ثابت و استوار بماند، خداوند به او پاداش هزار شهید مثل شهیدان بدر و احد عطا مى فرماید.»[10]

۵٫ انتظار راستین و پاداش آن
——————————–
براى انتظار حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ آثار گرانبهایى وجود دارد، از جمله امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اِنتِظارُ الفَرَجِ مِن أَعظَمِ الْعَمَلِ؛ انتظار فرج از برترین اعمال است.»[11] و فرمود: «اهل زمان غیبت او که قائل به امامت او و منتظر ظهور او باشند، برتر از مردمان هر زمان دیگر مى باشند، زیرا خداى تبارک و تعالى به آنها آن قدر عقل، فهم و شناخت عطا فرموده است که غیبت امام در پیش آنها چون زمان حضور شده است. خداوند اهل آن زمان را همانند مجاهدانى قرار داده که در محضر رسول اکرم ـ صلى الله علیه و آله ـ شمشیر بزنند، آنها مخلصان حقیقى و شیعیان واقعى و دعوت کنندگان به دین خدا در آشکار و نهان مى باشند.»[12]

۶٫ یاران مهدى علیه السلام
———————————-
حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ در تفسیر آیه ]حَتّى اِذا رَأوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمونَ مَنْ أضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عدداً[؛[۱3] «هنگامى که ببینند آنچه را که وعده مى شوند، پس مى فهمند که چه کسى یاورش ضعیف تر و نفراتش کمتر است»، فرمود: «یَعْنى القائِمَ و انْصارَهُ بِالنِسْبةِ لِاعْدائِهِ؛ مقصود ]از مایُوعَدوُنَ[ قائم ـ علیه السلام ـ و یاران او در مقایسه با دشمنان او مى باشند.»[14]

در جاى دیگر فرمود: «…کَأنّى بِصاحِبِکُمْ قَدْ عَلا فَوْقَ نَجَفِکُمْ بِظَهْرِ کُوفان فى ثَلاثَمأةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلا، جَبرئیلُ عَنْ یَمِینهِ وَ میکائیلُ عَِِنْ شِمالِهِ وَ اِسْرافیلُ أَمامَهُ، مَعَهُ رایَةُ رَسُول الله صلى الله علیه و آله قَد نَشَرها لایَهْوِى بِها الى قَوْم الاّ أَهْلَکَهُم اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ؛[15] گویا صاحب شما (مهدى) را مى بینم که پشت کوفه بالاى نجف در بین سیصد و سیزده نفر قرار گرفته، جبرئیل از راستش، و میکائیل از سمت چپش و اسرافیل جلو آن حضرت قرار دارند. و با او پرچم رسول خدا است که آن را برافراشته است. و بر قومى فرود نمى آید جز آنکه آنها را ] به امر[ خداى عزیز و جلیل هلاک مى کند.»

۷٫ دوران ظهور
——————
با ظهور حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ برکات فراوانى عاید بشریت و متدینین مى شود؛ از جمله، آنچه حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اذا قامَ القائِمُ أَذْهَبَ اللهُ عَن شِیعَتنا العاهَةَ و جَعَل قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ الحَدیدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُل مِنْهُم قُوَّةَ أرْبَعینَ رَجُلا وَ یَکونُونَ حُکّامَ الاَرْضِ وَ سَنامَها؛[۱6] وقتى قائم قیام کند، خداوند رنج را از شیعیان ما دور مى کند و دلهاى آنها را چون پاره آهن قرار مى دهد و خداوند قدرت هر مرد از آنها را برابر چهل مرد قرار مى دهد و آنها حاکمان زمین خواهند شد.»

پی نوشت:
[۱]. سید رضا مؤید.

[2]. جواد مشفق.

[3]. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، بیروت دار احیاء التراث، ج ۵۲، ص ۹۲؛ ر.ک: لطف الله صافى، منتخب الاثر، ص ۲۷۱، کامل سلیمان، روزگار رهائى، ترجمه على اکبر مهدى پور، نشر آفاق، سوم، ۱۳۷۶، ج ۱، ص ۸۶٫

4]. روزگار رهائى، همان، ص ۸۷؛ شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص ۱۳۲٫5

5 . منتخب الاثر، ص ۱۷۲، روزگار رهائى، همان، ص ۸۷٫

6 . همان، ص ۱۸۷، بحارالانوار، همان، ج ۵۱، ص ۱۳۵٫

[7. بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۵۳ و ج۵۳، ص۳۲۴؛ منتخب الاثر، ص ۲۵۱ و ۲۵۳٫

8. همان، ص ۲۵۱، و بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۴٫

9. بحارالانوار، همان، ج ۵۱، ص ۱۳۵، روایت ۳٫

10. همان، ج ۵۲، ص ۱۲۵٫

11. منتخب الاثر، ص ۲۴۴٫

12. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، منتخب الاثر، ص ۲۴۴٫

[13. جن/ ۲۴٫

14 ینابیع المودّة، ج۳، ص ۸۴؛ بشارة المصطفى، ص ۶۲؛ الزام الناصب، ص ۳۲ و ۲۴۲٫

15 بحار الانوار، همان؛ ج۵۱، ص۱۳۵، ح۳٫

16. همان، ج ۵۲، ص ۳۶۴، و ۳۱۷؛ الزام الناصب، ص ۱۳۹٫