رمضان از مصدر «رمض» به مفهوم شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل… معنا شده است. انتخاب چنين واژه‌اي به راستي از دقت نظر و لطافت خاصي برخوردار است چرا که سخن از گداخته شدن است و شايد به تعبيري دگرگون شدن در زير آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بي امانش، زيرا که رمضان ماه تحمل شدائد و عطش است.

نگوييم؛ رمضان آمد بگوييم ماه رمضان آمد

رمضان اسمي از اسماء الهي است و نبايد آن را به تنهايي ذکر کرد مثلا ً بگوييم رمضان آمد يا رفت، بلکه بايد گفت ماه رمضان آمد، يعني ماه را بايد به اسم اضافه كرد. در اين زمينه هشام بن سالم از حضرت امام محمد باقر (ع) نقل روايت مي‌كند و مي‌گويد: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابي جعفر امام باقر (ع) بوديم، پس سخن از رمضان به ميان آورديم. امام عليه السلام فرمود: نگوييد اين است رمضان و نگوييد رمضان رفت و يا آمد، زيرا رمضان نامي از اسماء الله است که نمي‌رود و نمي‌آيد که شيء زائل و نابود شدني مي‌رود و مي‌آيد، بلکه بگوييد ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنيد در تلفظ به اسم، که اسم، اسم الله مي‌باشد، و ماه رمضان ماهي است که قرآن در او نازل شده است و خداوند آن را «مثل» و «عيد» قرار داده است همچنانکه پروردگار بزرگ، عيسي بن مريم (س) را براي بني اسرائيل مثل قرار داده است، و از حضرت علي بن ابي طالب (ع) روايت شده که حضرت فرمود: شما به راستي نمي‌دانيد که رمضان چيست (و چه فضائلي در او نهفته است!)