«ترويه» از ريشه «ر ـ و ـ ي» به معناي سيراب كردن، برداشتن آب، بستن بار و بنه بر مَركب، انديشه كردن در انجام كار، و روايت و واگويه كردن سخن كسي است.

روز هشتم ماه ذي‌حجه را يوم الترويه مي‌نامند. در وجه نام‌گذاري روز هشتم به يوم الترويه، به هر يك از معاني لغوي پيش‌گفته اشاره شده است؛ زيرا حاجيان در اين روز با برداشتن آب و سيراب كردن خود و مركبشان و بستن بار، رهسپار وقوف و بيتوته در مشاعر مي‌شده‌اند.

در روز هشتم ذي‌حجه، حاجيان براي اطمينان يافتن از برداشتن آب از سوي همسفران، از يكديگر مي‌پرسيدند: «هل تروّيتم»؛ «آيا آب ذخيره كرده‌ايد؟» بر پايه روايتي از امام صادق (ع) جبرئيل در روز هشتم ذي‌حجه به ابراهيم سفارش كرد كه براي خود و خانواده‌اش از مكه آب بردارد؛ زيرا در منا و عرفات آب يافت نمي‌شود. آن روز از همين جهت «ترويه» ناميده شد.

در وجه نام‌گذاري، وجوهي ديگر نيز آورده‌اند؛ از جمله اين‌كه حضرت آدم (ع) در اين روز در پي فراغت از بناي خانه كعبه، در باره پاداش طواف‌كننده و زائر آن به انديشه فرورفت. از اين رو، اين روز را ترويه ناميدند و ابراهيم (ع) پس از روياي ذبح فرزند در شب هشتم ذي‌حجه، در روز هشتم به انديشيدن در روياي خود پرداخت. مفسران هم از اين رويداد ياد كرده‌اند.

در برخي روايات، بازگويي و آموزش مناسك حج از جانب جبرئيل (ع) به آدم (ع) يا ابراهيم (ع) در روز هشتم ذي‌حجه، دليل اين نام‌گذاري دانسته شده است. يوم الترويه را «يوم النقله» و «يوم المني» نيز گفته‌اند؛ زيرا حاجيان در آن روز از مكه به منا حركت مي‌كنند.

بر پايه برخي گزارش‌ها، آياتي از قرآن كريم بر روز ترويه تفسير و تطبيق شده است. به روايتي، مقصود از «الشفع» در آيه سه فجر/۸۹ كه خداوند به آن سوگند ياد كرده، روز ترويه است. بر پايه سخن سعيد بن مسيب، واژه «شاهد» در آيه ۳ بروج/۸۵ كه خداوند به آن سوگند خورده، روز ترويه است. آيه ۱۹۶ بقره/۲ از سه روز روزه در موسم حج و هفت روز روزه در پي بازگشت به وطن براي كسي كه حج تمتع به جا آورده، ولي قرباني ندارد، ياد كرده است: (فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيامُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ…) مفسران بر آنند كه مقصود از سه روز روزه (فَصِيامُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ) در ايام حج، هفتم تا نهم ذي‌حجه است. از اين رو، آيه شامل روز ترويه هم مي‌شود.

به گفته برخي مفسران، مقصود از «ايام معلومات» در آيه ۲۸ حج/۲۲ دهه اول ذي‌حجه و يا پنج روز از آن است؛ يعني روزهاي ترويه و عرفه و عيد قربان تا روز دوازدهم كه مردم در آن به ذكر خداوند فراخوانده شده‌اند: (وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللهِ في‏ أَيَّامٍ مَعْلُوماتٍ…).

در روزگار جاهليت، روز ترويه واپسين روز از بازار ذو المجاز و عكاظ بوده و در آن روز، پرده ديباج را بر كعبه مي‌پوشاندند.

از رويدادهاي تاريخي اين روز در مكه، مي‌توان از اين موارد ياد كرد: عزيمت امام حسين (ع) و همراهانش به عراق در سال ۶۰ ق.؛ قيام حسين بن علي بن حسن مثلث، از نوادگان امام حسن (ع) بر ضد هادي عباسي به سال ۱۶۹ يا ۱۷۰ق. كه به كشته شدن وي و جمعي فراوان از يارانش در فخ در شش ميلي مكه انجاميد؛ هجوم ابوطاهر قرمطي در سال ۳۱۷ق. به مكه و كشتار بيش از ۳۰۰۰۰ تن از حاجيان و مردم مكه و سرقت حجرالاسود به دست وي.