شرايط ظهور
«شرايط ظهور»؛ يعني، زمينه هايي که امکان تحقق ظهور امام عصرعليه السلام را فراهم ميآورد و آن را امري منطقي و لازم مي نماياند. شرايط ظهور با نشانه هاي ظهورتفاوت دارد؛ براي مثال وجود تعداد الکافي از پاکدلان براي آغاز انقلاب جهاني در شمار «شرايط ظهور» مي گنجد؛ ولي نداي آسماني و خروج سفياني، از «نشانه هاي آن» شمرده ميشود. البته هر دو بايد پيش از ظهور تحقق يابند؛ زيرا ظهور پس از آشکار شدن همه شرايط و نشانه هاي حتمي آن رخ ميدهد؛ و گرنه به تحقّق مشروط قبل از وجود شرط و نيز دروغ بودن روايات نشانه هاي ظهور - که درستي شان به طور متواتر و قطعي احراز شده است - ميانجامد.
پارهاي از تفاوتهاي شرايط و نشانه هاي ظهور عبارت است از:
1. توقف ظهور بر شرايط، توقفي واقعي و از نوع توقف معلول بر علت است؛ ولي علامات تنها نزديک شدن زمان ظهور را مينمايانند. از اين رو، وقوع ظهور، بدون تحقق اين نشانه ها ممکن است. البته پاره اي از نشانه ها - مانند خروج سفياني و قتل نفس زکيّه - با شرايط ظهور ارتباط عنصري دارند؛ يعني، از نتايج عصر فتنه ها و انحرافانند و به آماده سازي يکي از شرايط ظهور مي انجامند.
2. تحقق هم زمان همه نشانه ها يا گردآمدن آنها در يک زمان، ضرورت ندارد. نشانه ها ميتوانند با فاصله هاي بسيار اتفاق افتند و در زمان واحد گرد نيايند؛ ولي شرايط چنين نيستند. در نهايت بايد تمام شرايط با هم محقق شوند و در يک زمان اجتماع کنند تا ظهور پديد آيد.
3. علايم پيش از ظهور، پديد ميآيند و از ميان مي روند؛ ولي شرايط کمي پيش از ظهور رخ ميدهند و بعد از تحقّق ظهور نيز باقياند.
پارهاي از شرايط ظهور
شرايط ظهور امام عصر عليه السلام به طور کامل براي ما روشن نيست. بخشي از بنيادي ترين آنها عبارت است از:
1. وجود برنامه و طرحي متعالي که بتواند با ساختار درست، عدل واقعي را در جهان بر پا سازد و سعادت و کمال آدميان را به ارمغان آورد.
2. وجود رهبر و هدايتگري بزرگ، شايسته و معصوم که از سوي خداوند منصوب شده است.
3. وجود گروهي از انسانهاي پاک دل و فداکار که در اوج تقوا به سر ميبرند و براي دفاع همه جانبه از برنامه امام معصومعليه السلام آمادگي دارند.
امام جواد عليه السلام در اين باره فرمود: «و از اصحابش 313 تن به اندازه اصحاب بدر از دورترين نقاط زمين به گرد او فراهم آيند و اين همان قول خداوند است که فرمود: «أَيْنَ ما تَکُونُوا يَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَميعًا إِنَّ اللَّهَ عَلي کُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ» و چون اين تعداد از اهل اخلاص به گرد او فراهمآيند، خداوند امرش را ظاهر سازد و چون عقد - عبارت از ده هزار نفر باشد - کامل شد به اذن خداي تعالي قيام کند». .
بي ترديد براي پديد آمدن ظهور، بايد اين شرايط محقق شود. وحي و روايات متواتر و قطعي بر تحقق يافتن شرط هاي اوّل و دوم گواهي ميدهد.
شرط نخست با بعثت پيامبر خاتم صلي الله عليه وآله محقق شد.
شرط دوم نيز با تولد فرزند امام عسکري عليه السلام در سال 255 ه . تحقق يافت.
آنچه تا کنون به وقوع نپيوسته، شرط سوم است. براي تحقق اين شرط بايد تلاش کرد و در جهت تربيت نفوس خويش و ديگران کوشيد.
البته افزون بر شرطه اي ياد شده، احتمال وجود پارهاي شرايط ديگر نيز قوي مينمايد. بيترديد بايد همه آن شرايط واقع شود تا زمينه ظهور به طور کامل فراهم آيد. براي تسريع در تحقق اين شرايط و رخ نمودن روزگار آرماني ظهور، دعا و تضرّع در درگاه احديّت بسيار سودمند است. معصومانعليهم السلام مؤمنان را به دعا در اين باره فرمان دادهاند.
در پايان ياد کرد اين نکته شايسته است که گاهي اموري چون وضعيت اسفبار و آکنده از ستم جهان نيز از شرايط ظهور شمرده ميشود. ممکن است گروهي چنان پندارند که بايد در جهت تحقّق اين شرط کوشيد و به ترويج فساد دست يازيد تا پردههاي غيبت سريعتر کنار رود و ظهور امام عصر واقع شود!
در نادرستي اين پندار ترديد نيست؛ زيرا:
1. بسياري از اين پديدههايي که ممکن است از شرايط تلقي شوند، در شمار نشانههاي ظهور جاي دارند و ظهور بر آنها متوقف نيست.
2. ستم فراگير و شرط ظهور بودنش، قابل تأمل مي نمايد و ميتوان اين پديده را از نشانه هاي ظهور به شمار آورد حتي اگر آن از شرايط ظهور باشد، ميتوان ادّعا کرد که در شمار شرايط به معناي مصطلح نمي گنجد؛ زيرا ارتباط آن با ظهور، از نوع ارتباط سبب و مسبب نيست. افزون بر اين، حتي اگر ستم فراگير «شرط اصطلاحي ظهور» به شمار آيد؛ در همگوني آن با ديگر شرط ها و لزوم تلاش براي تحقق آن ترديد وجود دارد؛ زيرا به نظر ميرسد شرط قهري و تکويني است؛ يعني، جهان به رغم تلاش مؤمنان دلسوز، به سمت ستم فراگير پيش ميرود.
مؤمنان بايد وظيفه خويش را انجام دهند و تکليف الهي اهل ايمان را - بي آنکه در نتيجه بينديشند - به جاي آورند؛ زيرا نتيجه ندادن و توفيق نيافتن سبب سقوط تکليف نميشود.
