ولایت و امامت از جایگاه خاصی در اسلام برخوردار است. ولی متأسفانه امت اسلامی به آن اهمیت لازم را نداده‏اند، و امروز تمام مشکلات جهان اسلام به واسطه‏ی همین امر است. امام حسن علیه‏السلام در حدیثی شبیه به حدیث دعائم الاسلام فرمود:
قال علیه‏السلام:
ان الله افترض خمسا و لم یفترض الا حسنا جمیلا، الصلاة و الزکاة، و الحج و الصیام و ولایتنا أهل البیت فعمل الناس بأربع و استخفوا بالخامسة، و الله لا یستکملوا الأربع حتی یستکملوها بالخامسة. [1] .
امام حسن علیه‏السلام فرمود:
(خداوند پنج حکم را فرض دانسته و هر چه فرض کرده، خوب و دوست داشتنی است. نماز، زکات، حج، روزه و ولایت ما اهل بیت [اما چنان شد] که مردم به چهار مورد عمل کردند، ولی پنجمی را خوار شمردند. سوگند به خدا که آن چهار مورد به نتیجه‏ای نخواهد رسید، مگر آن که با پنجمین [مورد] آن را تکمیل کنند.)
و در حدیث دیگری آمده است: امام حسن علیه‏السلام درباره‏ی اهمیت ولایت اهل بیت علیهم‏السلام فرمود:
قال علیه‏السلام:
ان الله عزوجل بمنه و رحمته، لما فرض علیکم الفرائض، لم یفرض ذلک علیکم لجاجة منه الیه، بل رحمة منه لا اله الا هو لیمیز الخبیث من الطیب، و لیبتلی ما فی صدورکم و لیمحص ما فی قلوبکم، و لتتسابقوا الی رحمته، و لتتفاضل منازلکم فی جنته، ففرض علیکم الحج و العمرة و اقام الصلاة و ایتاء الزکاة و الصوم و الولایة،
و جعل لکم بابا لتفتحوا به أبواب الفرائض مفتاحا الی سبله، و لولا محمد صلی الله علیه و آله و سلم و الأوصیاء من ولده علیهم‏السلام کنتم حیاری کالبهائم، لا تعرفون فرض من الفرائض، و هل تدخل قریة الا من بابها، فلما من علیکم باقامة الأولیاء بعد نبیکم صلی الله علیه و آله و سلم قال: «الیوم اکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا». [2] .
و فرض علیکم لأولیائه حقوقا، و أمرکم بأدائها الیهم، لیحل لکم ما وراء ظهورکم من أزواجکم و أموالکم و مآکلکم و مشاربکم، و یعرفکم بذلک البرکة و النماء و الثروة لیعلم من یطیعه منکم بالغیب، ثم قال عزوجل: «قل لا أسئلکم اجرا الا المودة فی القربی».
فاعلموا أن من یبخل فانما یبخل عن نفسه ان الله هو الغنی و أنتم الفقراء الیه، فاعملوا من بعد ما شئتم فسیری الله عملکم و رسوله و المؤمنون ثم تردون الی عالم الغیب و الشهادة فینبئکم بما کنتم تعملون، و العاقبة للمتقین و لا عدوان الی علی الظالمین.
سمعت جدی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یقول: خلقت من نور الله عزوجل، و خلق أهل بیتی من نوری، و خلق محبوهم من نورهم و سایر الخلق فی النار. [3] .
امام حسن علیه‏السلام فرمود:
(آنگاه که خدای بزرگ به منت و مهربانی خویش واجبات را به عنوان تکلیف بر شما معین کرد، این را بدان جهت بر شما فرض نکرد که وی بدان نیاز دارد، بلکه به خاطر رحمت اوست بر ما، خدایی جز او نیست، و همچنین برای آن است که مرغوب از نامرغوب جدا شود و آنچه که در دل‏هاتان هست آزمایش شود و برای دستیابی به رحمت خداوند و به دست آوردن جایگاهی بالاتر در بهشت خداوند، با هم رقابت کنید و از این رو حج و عمره و اقامه‏ی نماز و پرداخت زکات و روزه و ولایت را بر شما واجب کرد.
همچنین برای شما دربی قرار داد که با گشودن آن دروازه‏های واجبات را بگشایید و از آن چونان کلیدی به سوی راه‏های خدایی استفاده کنید. چنانچه محمد صلی الله علیه و آله و سلم و فرزندان جانشین وی علیهم‏السلام نبودند، شما هم چون حیوانان سرگردان بودید و هیچ واجبی از واجبات الهی را نمی‏شناختید و آیا جز این است که برای ورود به هر روستایی از دروازه‏ی آن باید وارد شوید.
پس زمانی که خداوند با انتصاب اولیای خویش به عنوان جانشینان بعد از پیامبرش صلی الله علیه و آله و سلم بر شما منت نهاد، و فرمود: امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین شما پذیرفتم. و به نفع اولیاء خود، حقوقی بر گردن شما نهاد و از شما خواست که آن حقوق را به آنان برسانید تا آن چه [که مسئولیت آن] به عهده‏ی شماست، از همسر گرفته تا اموال و خوردنی و نوشیدنی بر شما حلال و گوارا گردد و همچنین [به خاطر آن ادای حق] برکت و فزونی و ثروت در زندگی شما قرار دهد تا آن کسانی که در خلوت از فرمان خداوند اطاعت می‏کنند، شناخته شوند.
از این رو است که خدای بزرگ می‏فرماید: «بگو که من برای رسالت مزدی جز دوستی اهل بیت نمی‏خواهم.» پس بدانید، هر کس بخل ورزد، به خود بخل ورزیده است. این خداست که بی‏نیاز است و شما نیازمند او هستید. هر چه خواسته انجام دهید، اما پس از آن بدانید که خداوند و پیامبر او و مؤمنان اعمالتان را بازبینی خواهند کرد و سپس به سوی جهان پنهان و آشکار گام خواهید زد و از آنچه که انجام داده‏اید باخبرتان خواهد ساخت، اما سرانجام خوش، از آن پرهیزگاران است و خشونت نخواهد بود مگر برای ستم‏گران.)

پی نوشت ها:
[1] مستدرک الوسایل، ج 1، ص 74، ح 15 / 15 (به نقل از بشارة المصطفی، طبری، ص 108).
[2] سوره‏ی مائده، آیه‏ی 3.
[3] 1- امالی طوسی، ص 655، خ 5 / 1355، م 34.
2- بحارالأنوار، ج 15، ص 20، ح 32.
3- تفسیر برهان، ج 1، ص 435، ح 7.
4- تفسیر نور الثقلین، ج 4، ص 573، ح 74.
5- علل الشرایع، ج 1، ص 291، ح 6، ب 182.
6- کنز الدقایق، ج 4، ص 34، و ج 11، ص 504.
7- مسند امام مجتبی علیه‏السلام، ص 716، ح 32.
8- ینابیع المودة، ج 3، ص 364 و 365.