تحصيل علم، آداب و شرايطى دارد كه در صورت ندانستن آنها يا عمل نكردن به آنها تلاش و كوشش طلبه ثمرى نخواهد داشت. طلبه براى آنكه از فرصت اندك تحصيلى بيشترين بهره را ببرد بايد آدابى را بداند و عمل كند. در اينجا به پاره اى از اين آداب اشاره مى كنيم:
1 . طالب علم بايد نيت خود را تصحيح، و قلبش را از هرگونه آلودگى و نيت پليد تصفيه كند تا براى پذيرش علم و حفظ و استمرار آن شايستگى پيدا كند. پاك سازى دل براى تحصيل همانند پاك سازى زمين براى كشت و زرع است و بذر دانش در دل انسان بدون تطهير رشد نمى كند.
2 . مداومت بر تحصيل و مطالعه از ديگر آداب تحصيل است. طالب علم نبايد خود را به مسائلى سرگرم كند كه به تحصيل ارتباطى ندارد. به عبارت ديگر طلبه بايد يكدل باشد.

• تحصيل دوام خواهد و جدّ و طلب
• طاعات و رياضات و عبادات و ادب
• پيوسته به روزْ درس و تكرارْ به شب
• بى اين همه، تحصيل محال است و عجب

• 3. طلبه بايد تعطيلى را تعطيلى نداند بلكه تغيير شكل برنامه تحصيلى بداند و به نحو احسن از آن استفاده كند.
  
  4 . طلبه بايد از گذران بيهوده وقت در امور غيرضرورى بپرهيزد. مانند صرف وقت مفيد خود براى حلّ جدول، ديدن فيلم، سريال، بازى فوتبال و شركت در جلسات غيرضرورى.
  5 . طلبه بايد داراى همتى بلند و اراده اى قوى باشد. زيرا آدمى با بال همت پرواز مى كند.
  6 . موانع كسب علم را از خود دور كند; موانعى همچون مهمانى رفتن و مهمانى دادنهاى بيش از اندازه، معاشرتها و رفت و آمدها و اشتغالات مادى.
  7 . نوشتن مطالب يكى از راههاى يادگيرى و حفظ معلومات است. شاگردان ائمه(عليهم السلام) قلم و كاغذ همراه خود داشتند و سخنان ائمه را مى نوشتند. طلبه نبايد هيچ نكته سودمندى را كه به آن برخورد كرد، ناچيز بشمارد، بلكه بايد به نگارش و حفظ آن مبادرت ورزد.
  8 . بايد در قيام به شعائر دينى و عمل به ظواهر احكام، از قبيل شركت در نماز جماعت، نماز اوّل وقت، پاى بند و مراقب باشد.
  9 . بايد درس و بحث و مطالعه اش منظم و روى حساب باشد. امام خمينى(رحمه الله) افزون بر اينكه خود منظم بود از اينكه طلبه اى بى نظم به درس حاضر مى شد بشدت ناراحت مى شد و مى فرمود: «من نمى گويم به درس من بياييد ولى اگر مى خواهيد بياييد منظم بياييد».
  10 . طلبه بايد به آنچه فرا مى گيرد عمل كند. امام صادق(عليه السلام) فرمود:
  تعلّموا ما شئتم أن تَعلَّموا، فَلَن يَنْفَعَكم الله بالعلم حتى تَعْمَلوا به; لأنَّ العلماء همّتهم الرّعاية، و السّفهاء همّتهم الرواية
  

  style="text-align: center;">علم چندان كه بيشتر خوانى
• e="text-align: center;">چون عمل در تو نيست نادانى
• نه محقّق بود نه دانشمند
• چارپايى بر او كتابى چند

عالم بى عمل همچون درخت بى ثمر است.

عالم بى عمل گرسنه اى است كه روى گنج خوابيده باشد.
عالم بى عمل تشنه اى است در كنار دريا.
عالم بى عمل كسى است كه كارت ورود دارد ولى پاى ورود ندارد.
11 . طلبه بايد اوقات و فرصتهاى شبانه روزى خود را طبق برنامه تحصيلى خود تقسيم كند; زيرا برنامه روزانه داشتن و تقسيم اوقات، موجب بركت و ازدياد عمر علمى و فرصتهاى تحصيلى مى شود. طالب علم بايد با بهره گيرى درست و بجا لحظه هاى خود را پربار سازد. كسانى كه امام خمينى(قدس سره) را از جوانى تا آخرين روزهاى حيات پربركتشان درك كرده اند حتى يك ساعت بيكارى يا وقت كشى در زندگى ايشان سراغ ندارند. ايشان براى هر ساعتى برنامه اى داشتند، حتى فرصتهاى كوتاه، مثلا در فاصله بعد از نماز ظهر و عصر تا صرف ناهار قرآن مى خواندند.