تحصيل علم، آداب و شرايطى دارد كه در صورت ندانستن آنها يا عمل نكردن به آنها تلاش و كوشش طلبه ثمرى نخواهد داشت. طلبه براى آنكه از فرصت اندك تحصيلى بيشترين بهره را ببرد بايد آدابى را بداند و عمل كند. در اينجا به پاره اى از اين آداب اشاره مى كنيم:
1 . طالب علم بايد نيت خود را تصحيح، و قلبش را از هرگونه آلودگى و نيت پليد تصفيه كند تا براى پذيرش علم و حفظ و استمرار آن شايستگى پيدا كند. پاك سازى دل براى تحصيل همانند پاك سازى زمين براى كشت و زرع است و بذر دانش در دل انسان بدون تطهير رشد نمى كند.
2 . مداومت بر تحصيل و مطالعه از ديگر آداب تحصيل است. طالب علم نبايد خود را به مسائلى سرگرم كند كه به تحصيل ارتباطى ندارد. به عبارت ديگر طلبه بايد يكدل باشد.

• تحصيل دوام خواهد و جدّ و طلب
• طاعات و رياضات و عبادات و ادب
• پيوسته به روزْ درس و تكرارْ به شب
• بى اين همه، تحصيل محال است و عجب

• 3. طلبه بايد تعطيلى را تعطيلى نداند بلكه تغيير شكل برنامه تحصيلى بداند و به نحو احسن از آن استفاده كند.
  
  4 . طلبه بايد از گذران بيهوده وقت در امور غيرضرورى بپرهيزد. مانند صرف وقت مفيد خود براى حلّ جدول، ديدن فيلم، سريال، بازى فوتبال و شركت در جلسات غيرضرورى.
  5 . طلبه بايد داراى همتى بلند و اراده اى قوى باشد. زيرا آدمى با بال همت پرواز مى كند.
  6 . موانع كسب علم را از خود دور كند; موانعى همچون مهمانى رفتن و مهمانى دادنهاى بيش از اندازه، معاشرتها و رفت و آمدها و اشتغالات مادى.
  7 . نوشتن مطالب يكى از راههاى يادگيرى و حفظ معلومات است. شاگردان ائمه(عليهم السلام) قلم و كاغذ همراه خود داشتند و سخنان ائمه را مى نوشتند. طلبه نبايد هيچ نكته سودمندى را كه به آن برخورد كرد، ناچيز بشمارد، بلكه بايد به نگارش و حفظ آن مبادرت ورزد.
  8 . بايد در قيام به شعائر دينى و عمل به ظواهر احكام، از قبيل شركت در نماز جماعت، نماز اوّل وقت، پاى بند و مراقب باشد.
  9 . بايد درس و بحث و مطالعه اش منظم و روى حساب باشد. امام خمينى(رحمه الله) افزون بر اينكه خود منظم بود از اينكه طلبه اى بى نظم به درس حاضر مى شد بشدت ناراحت مى شد و مى فرمود: «من نمى گويم به درس من بياييد ولى اگر مى خواهيد بياييد منظم بياييد».
  10 . طلبه بايد به آنچه فرا مى گيرد عمل كند. امام صادق(عليه السلام) فرمود:
  تعلّموا ما شئتم أن تَعلَّموا، فَلَن يَنْفَعَكم الله بالعلم حتى تَعْمَلوا به; لأنَّ العلماء همّتهم الرّعاية، و السّفهاء همّتهم الرواية
  

  style="text-align: center;">علم چندان كه بيشتر خوانى
• e="text-align: center;">چون عمل در تو نيست نادانى
• نه محقّق بود نه دانشمند
• چارپايى بر او كتابى چند

عالم بى عمل همچون درخت بى ثمر است.

عالم بى عمل گرسنه اى است كه روى گنج خوابيده باشد.
عالم بى عمل تشنه اى است در كنار دريا.
عالم بى عمل كسى است كه كارت ورود دارد ولى پاى ورود ندارد.
11 . طلبه بايد اوقات و فرصتهاى شبانه روزى خود را طبق برنامه تحصيلى خود تقسيم كند; زيرا برنامه روزانه داشتن و تقسيم اوقات، موجب بركت و ازدياد عمر علمى و فرصتهاى تحصيلى مى شود. طالب علم بايد با بهره گيرى درست و بجا لحظه هاى خود را پربار سازد. كسانى كه امام خمينى(قدس سره) را از جوانى تا آخرين روزهاى حيات پربركتشان درك كرده اند حتى يك ساعت بيكارى يا وقت كشى در زندگى ايشان سراغ ندارند. ايشان براى هر ساعتى برنامه اى داشتند، حتى فرصتهاى كوتاه، مثلا در فاصله بعد از نماز ظهر و عصر تا صرف ناهار قرآن مى خواندند.

یکی از بارزترین مصادیق حضور سیاسی و اجتماعی حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام ، فاطمه زهرا علیهاالسلام ، خطبه حساس و تأثیرگذار ایشان در جمع مردم مدینه است. خطبه‏ای که مشمول حیاتی‏ترین مسائل اصولی اسلام از توحید و نبوت و امامت است. این خطبه که در نهایت زیبایی و در اوج فصاحت و بلاغت از سینه مبارک آن حضرت صادر شد، تمامی اندیشمندان و ادبیان جهان را انگشت به دهان نمود، نمونه دخالت، توجه و عنایت به امور سیاسی و حساسیت به چگونگی روند امور جامعه است. امام خمینی رحمت الله علیه در سایه سار نهضتی اسلامی و بینان‏گذاری انقلابی بر پایه اصول و موازین اسلامی، به بیدارسازی بانوان و آگاهی زنان از نقش حساس خود در روند امر جامعه پرداخت و ایشان حضور حضرت زهرا علیهاالسلام در صحنه‏های سیاسی اجتماعی را الگوی زنان ایرانی می‏داند و مشارکت زنان در شکل‏گیری انقلاب را تأثیر الگویی از زندگانی حضرت فاطمه علیهاالسلام معرفی می‏کنند. ایشان با اشاره به خطبه قرّای حضرت در جمع مردم مدینه می‏فرمایند:
«زنی در مقابل جباری ایستاد که اگر مردها نفس می‏کشیدند، همه را می‏کشتند و نترسید و ایستاد و محکوم کرد حکومت را… زن یک همچو مقامی باید داشته باشد. زن‏های عصر ما بحمداللّه‏ شبیه به همان‏ها هستند، ایستادند در مقابل جبار با مشت گره کرده، بچه‏ها در آغوششان و به نهضت کمک کردند».

زهرا علیهاالسلام ماندگارترین بانوی تاریخ، گوهر گنج کبریایی و شمیم ساحت پاک آل کسا است. فاطمه، جلوه جمال الهی و تفسیر جلال خدا و سرمنشأ رحمت و عنایت است. او پرورش‏یافته دامان مادری چون خدیجه… چون حضرت ختمی مرتب، از بزرگترین آیات الهی بود که وجودی آسمانی و نفسی جسمانی داشت. چه عظمتی از او فراتر و چه ثمره‏ای از او پر بارتر. هم اوست که با فضیلت‏ترین زن تاریخ و والاترین بانوی خلقت است و همانا بهترین الگو و اسوه زنان سراسر جهان است. پیر فرزانه انقلاب درباره شخصیت والای فاطمه علیهاالسلام می‏فرماید: «زنان مسلمان در زندگی شخصی، اجتماعی و خانوادگی خود باید زندگی فاطمه زهرا علیهاالسلام را از جهت خردمندی، فرزانگی و عقل و معرفت، الگو و سرمشق خود قرار دهند و از بعد عبادت، مجاهد، حضور در صحنه، تصمیم‏گیری‏های عظیم اجتماعی، خانه داری، همسر داری و تربیت فرزندان صالح از زهرای اطهر علیهاالسلام پیروی کنند؛ زیرا زندگی آن بانوی بزرگ اسلام نشان می‏دهد که زن مسلمان برای ورود در صحنه سیاست و سپردن کار و تلاش و نیز ایفای نقش فعال در جامعه همراه با تحصیل، عبادت، همسرداری و تربیت فرزندان می‏تواند پیرو فاطمه زهرا علیهاالسلام باشد و دخت گرامی پیامبر عظیم الشأن الهی را الگوی خود قرار دهد».
به راستی فاطمه الگوی جامع و کاملی برای تمامی انسان‏ها از زن و مرد است؛ زیرا در انسانیت و در تمام جوانب زندگی به اوج و کمال رسیده بود. هرگز کاری او را از وظایف دیگرش باز نمی‏داشت. این‏گونه نبود که عبادت، او را از اداره منزل باز دارد و تربیت و سازندگی‏اش مانع رسیدن به فرزندان و همسرانش شود. همان گونه که بهترین همسر بود. بهترین مادر نیز بود. هم بهترین یاور ستمدیدگان و درماندگان و هم بهترین مدافع حریم ولایت بود و در صحنه‏های اجتماعی و سیاسی، حضور داشت.

فاطمه علیهاالسلام آن یگانه بانویی که دیده روزگار به بزرگی و علو قدر و کرامت و فضیلت او هرگز به خود ندیده، وجودش یکی از بزرگ‏ترین معجزات است. بانویی که آیات کتاب خداوند و روایات پیامبر و ائمه هدی، بیانگر منزلت و مرتبت اوست و خداوند و برگزیدگان خداوند ستاینده اویند. او که خداوند به نص وحی، مقام عصمت او را در آیات تطهیر بیان کرده و ساحت مقدس وی را از هر آلایشی منزه و مبرا داشته است. سوره مبارکه کوثر، وجود شریف او را خیر کثیر و برکت و نعمت جاویدان خوانده است. زندگی فاطمه علیهاالسلام از آغاز تا انجام، نمونه وسرمشق است و برای انسان‏های فضیلت جو و حق طلب، زهرا علیهاالسلام انسان کامل و اسوه تمام فضائل است.
فاطمه علیهاالسلام با وجودش به اثبات رسانید که زن موجودی است عظیم القدر و ملکوتی و آن‏چنان به قله عظمت و کمال عروج می‏کند که دیده عقل دیده وران را خیره می‏سازد و به حیرت و تعجب وامی‏دارد. فاطمه علیهاالسلام معنی متعالی و حقیقت والایی است که در واژه‏ها و کلمات در نمی‏گنجد و در قید عبارت در نمی‏آید. او حقیقت بلندی است که هنوز با همه گستردگی از ترسیم شخصیت او قلم‏ها و زبان‏ها عاجزند. شاعر دراین باره می‏گوید:
;به زیورها بیارایند وقتی خوبرویان را
;تو زیبا رو چنان خوبی که زیورها بیارایی
امام خمینی رحمت الله علیه در این باره می‏فرمایند: «یک زن به دنیا آمد که نمونه انسان است، یک زن به دنیا آمد که تمام هویت انسانی در او جلوه‏گر است».

حضور زن در خانه، تربیت فرزند و همراهی با همسر به معنای به کارگیری از نقش‏های حساس جامعه نیست، بلکه به معنای حضور زن در کلیدی‏ترین پست جامعه است؛ نقشی که آینده جامعه را رقم می‏زند و راه را بر سعادت یا شقاوت جامعه می‏گشاید. امام خمینی رحمت الله علیه می‏فرمایند: زن یکتا موجودی است که می‏تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد، که از برکاشت یک جامعه، بلکه جامعه‏ها، به استقامت و ارزش‏های والای انسانی کشیده شوند و می‏تواند به عکس آنها باشد. بهترین زنان عالم، فاطمه زهرا علیهاالسلام الگوی انسان‏های شیفته کمال و به ویژه زنان پویای راه سعادت است. فاطمه علیهاالسلام نمونه‏ای کامل و گویا برای زنانی است که در پی زندگی راستین و حرکت در مسیر درست آنند. افزون بر کمالاتی چون عبادت خا لصانه، ایثار و معرفت بی‏پایان، در مقام همسری و تربیت فرزندان، محیط خانه او مهر تربیت بهترین اولیا خدا بود. فاطمه بهترین شریک زندگی و مادری نمونه برای علی و فرزندانش بود. امیرالمؤمنین علی علیه‏السلام درباره حضرت زهرا علیهاالسلام فرموده‏اند:
«یک‏بار این زن در طول دوران زندگی زناشویی مرا به خشم نیاورد، یک‏بار از دستور من سرپیچی نکرد.» فاطمه علیهاالسلام با آن عظمت و جلالت در محیط خانه یک همسر است، همسری با وفا و نمونه برای زنان در رفتار خانوادگی است. امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در نامه‏ای به یکی از یارانش نوشته‏اند: «دختر پیامبر خدا، فاطمه زهرا علیهاالسلام ، برای من سرمشق و الگوی نیکویی است.» پس چه نیکوست ما نیز به پیروی از این میهمان دل‏های منتظر، مقتدا و سرمشق خود را فاطمه علیهاالسلام قرار دهیم که نیکوترین پیشوا است.
;حرف عشق را معناست زهرا
;جهان را منشا میناست زهرا
;نمی‏گیرد خزان باغ علی را
;که رود سبز اعطیناست زهرا